21.Uluslararası Türk Dünyası Sosyal Bilimler Kongresi Sonuç Raporu
11-14 Ekim 2023
Gazi Üniversitesi - Ankara - Türkiye
21. Uluslararası Türk Dünyası Sosyal Bilimler Kongresi 11-14 Ekim 2023 tarihleri arasında Ankara’da Gazi Üniversitesinin ev sahipliğinde gerçekleştirilmiştir.
Yurt içi ve dışından toplam 24 kurumun iş birliğiyle gerçekleştirilen bu yılki kongrenin ana paydaşları; Sakarya Üniversitesi, Gazi Üniversitesi ve Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı olmuştur. Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) ise yurtdışı davetli konuşmacılara ulaşım ve konaklama desteği sağlayarak bu süreçte yerini almıştır. Kongrenin koordinasyon, sevk ve idare süreci Sakarya Üniversitesi Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi (TÜRKMER) tarafından gerçekleştirilmiştir.
Üç gün boyunca; 3 özel (tematik) oturum ve 33 sunum oturumu gerçekleştirilmiştir. Sunum oturumlarında, kabul edilerek kongre programına yerleştirilmiş olan bildirilerden 138 akademik bildiri dinleyicilere aktarılmış, soru-cevap tartışmaları yapılmıştır. Yapılan sunumlara ait konu başlıklarının tasnifi ise genel olarak şu şekildedir: “Balkan ve Doğu Avrupa Türklüğü”, “Türk Devletleri ve Toplulukları”, “Cumhuriyetin 100. Yılı”, “Eğitim”, “Enerji”, “Bilim ve Fikir Dünyası”, “Göç, Sürgün ve Kimlik Sorunları”, “Jeopolitik ve Siyasi-İdari Süreçler”, “Karabağ Sorunu ve II. Karabağ Savaşı”, “Ticaret, Finans ve Lojistik”, “Türk Devletleri Teşkilatı”, “Türk Dili ve Kültürü”, “Türk Tarihi”, “Uluslararası Hukuk”, “İletişim ve Türk Dünyasında Medya”
Kongre oturumlarında sunulan bildiriler ve düzenleme heyetinin değerlendirmeleri göz önüne alınarak ortaya çıkan başlıca sonuç ve öneriler olarak şu hususlardan bahsetmek mümkündür:
i) Türk Devletleri Teşkilatı bünyesinde yer alan “Türk Akademisi” öncülüğünde yürütülen Türk Bilim Alanı oluşturma çalışmaların hızlandırılması ve kararlılıkla sürdürülmesinde yarar vardır.
ii) Ulaşılan bir başka sonuçta mikro düzeyde bölge çalışmalarına bir an önce geçilmesi hususudur. Bu sonuca ulaşılmasında Gagavuzya, Azerbaycan ve Kuzey Makedonya eksenli sunum ve tartışmaların etkisinden bahsetmek gerekir. Buradan hareketle Türk Devletleri Teşkilatı bünyesinde “Akılcı Güç” (Smart Power) yaklaşımıyla, Türk Dünyasındaki potansiyel kriz alanları ve nüfusu az olan Türk topluluklarına öncelik verecek bir Ar-Ge yapılanması önerilebilir. Yine TÜBİTAK eksenli olarak bu ölçekte çalışmalar için proje çağrıları düzenlenebilir.
iii) Kongre’de yapılan sunumlardan, Türkiye ve diğer Türk devletleri arasında ekonomik, sosyal ve kültürel alandaki ilişkiler de önemli bir ivme yakalandığı tespit edilmiştir. Bu kapsamda ulaşılan bir başka tespit ise askeri alanda ve savunma sanayiindeki iş birliğine yönelik proje ve çalışmalara da öncelik verilmesi hususudur.
iv) Türk Dünyasındaki üniversitelere yönelik olarak; “Türk Üniversiteler Birliği” ve “Orhun Değişim Programı Sürecine” ilişkin tanıtım faaliyetlerine ihtiyaç olduğu hususu da ulaşılan bir başka tespittir.
v) Yeteneğin serbest dolaşımı kapsamında, bölgeye ilişkin proje geliştirme kaydıyla Türk Dünyası akademisyenlerinin üniversite ve araştırma merkezlerinde görev alma ve ikamet işlemlerinde kolaylaştırmaların sağlanması bir öneri olarak sunulabilir.
vi) Türkiye üniversiteleri bünyesinde Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezlerinin iş birliğinin temini, bu merkezlerin yöneticileriyle Türk Dünyasına yönelik kamu kuruluşlarının yöneticilerini bir araya getiren çalıştay vb. faaliyetlerin düzenlenmesinde yarar olacağı sonucuna varılmıştır.
vii) Kongre Onur Kurulu ve Düzenleme Heyeti temsilcileri tarafından bir sonraki kongrenin Kıbrıs Türk Devleti’nde düzenlenmesine öncelik verilmesi, alternatif seçenekler olarak ise Macaristan ve Özbekistan’daki önde gelen üniversitelerle temasa geçilmesi yönünde bir ön karar alınmıştır. Koordinatör kurum olarak da yine Sakarya Üniversitesi Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi (TÜRKMER) belirlenmiştir.
14.11.2023
Kongre Düzenleme Kurulu
